Το... περιοδικό που έγινε κόμμα

Η ταραγμένη πορεία της Χρυσής Αυγής από το 1980 μέχρι την είσοδό της στη Βουλή και τα επεισόδια στον Πειραιά

Του Παναγη Γαλιατσατου

Η Χρυσή Αυγή ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1980, ως περιοδικό εθνικοσοσιαλιστικού προβληματισμού. Οι καιροί δεν ήταν οι ευνοϊκότεροι για την Ακροδεξιά. Η κοινωνία πήγαινε αριστερά. Η Ν.Δ. είχε καταφέρει διά της απορρόφησης των σημαντικοτέρων στελεχών της να ξεδοντιάσει την «Εθνική Παράταξη», που στέγαζε κυρίως βασιλόφρονες, αλλά και θιασώτες της δικτατορίας. Το ιδρυτικό λίκνο όλων των ακροδεξιών σχηματισμών της μεταπολίτευσης, το Κόμμα της 4ης Αυγούστου του Κ. Πλεύρη, που είχε ιδρυθεί το 1965 με τις ευχές του διαβόητου Κ. Μανιαδάκη, είχε διαλυθεί από το 1977. Η απογοήτευση από την πολιτική ήταν εμφανής και στα στελέχη του κόμματος της 4ης Αυγούστου, που έφτιαξαν τη Χρυσή Αυγή: «Θεωρούμε την πολιτική μια πολύ βρώμικη υπόθεση και τους εαυτούς μας πολύ αγνούς για να αναμειχθούν σε αυτήν», αναφέρεται στο πρώτο τεύχος του περιοδικού. Το Κόμμα της 4ης Αυγούστου αντανακλούσε τον ιδιότυπο ελληνικό φασισμό του καθεστώτος Μεταξά και τον αντιεβραϊσμό του Πλεύρη. Η Χρυσή Αυγή, ωστόσο, γεννήθηκε ως εθνικοσοσιαλιστική ομάδα, κάτι που πρώην στελέχη του κόμματος, πέρα από ιδεολογικές προτιμήσεις, αποδίδουν και στη βούληση του Νίκου Μιχαλολιάκου να δημιουργήσει ένα σχηματισμό τόσο ακραίο, άρα και τόσο κλειστό, ώστε να μπορεί να τον ελέγχει. Οι αμοιβαίες αντιπάθειες ανάμεσα στους φυλάρχους της Ακροδεξιάς ήταν παροιμιώδεις και το ότι ο κ. Μιχαλολιάκος δεν ήθελε να βρίσκεται υπό τις εντολές άλλων το έδειξε η σύντομη θητεία του στην ηγεσία της Νεολαίας της ΕΠΕΝ, την οποία είχε ιδρύσει ο Γιώργος Παπαδόπουλος. Ο διορισμός έγινε κατ’ εντολήν του δικτάτορα, τον οποίο είχε γνωρίσει ο Μιχαλολιάκος ως κρατούμενος για ακροδεξιά δράση στις Φυλακές Κορυδαλλού. Ωστόσο, η ΕΠΕΝ ήταν πολύ «χλιαρή» Ακροδεξιά για τα γούστα του. Πολλοί έφυγαν τότε μαζί του, λίγοι όμως τον ακολούθησαν λόγω εθνικοσοσιαλιστικού προσανατολισμού, στη Χ.Α. Παρά το ότι η αρχική πρόθεση της ομάδας ήταν αντίθετη στην πολιτική δραστηριοποίηση και ακόμα το 1993 η οργάνωση κήρυττε την αποχή από τις εκλογές με το σύνθημα «μαύρο στους πολιτικάντηδες», ήδη από το 1983 φάνηκε ότι ο Μιχαλολιάκος προσανατολιζόταν να δοκιμάσει τη δύναμή της στην κάλπη. Το μυστήριο, το πώς ο Αρειος Πάγος αποδέχθηκε μια οργάνωση που το καταστατικό της –όπως αποκάλυψε ο Δ. Ψαρράς στο βιβλίο του «η Μαύρη Βίβλος της Χρυσής Αυγής»– αποτελεί ύμνο στον εθνικοσοσιαλισμό και δηλώνει ρητά ότι «ο δημοκρατικός τρόπος διακυβερνήσεως δεν είχε θέση στο κίνημα μας», έχει εξήγηση. Οπως αναφέρει η καθηγήτρια της Παντείου Βασιλική Γεωργιάδου, στον φάκελο που κατέθεσε τότε η Χ.Α. δεν υπήρχε καταστατικό, αλλά μια δήλωση στο πνεύμα του νομοθετικού διατάγματος του Φ. Γκιζίκη (59/1974) ότι: «...αι αρχαί του κόμματος αντιτίθενται προς πάσαν ενέργειαν αποσκοπούσαν εις την βιαία κατάληψιν της εξουσίας ή την ανατροπήν του ελευθέρου δημοκρατικού πολιτεύματος». Αυτή επέτρεψε στη Χ.Α. την εκλογική συμμετοχή, ώς και τον Ιούνιο του 2012. Ενα καταστατικό, διαφορετικό φυσικά, κατατέθηκε στον Αρειο Πάγο μόλις τον Αύγουστο του 2012. Την πρώτη απόπειρα, πάντως, αποτόλμησε η Χ.Α. μόλις το 1994, εκτιμώντας ότι το εθνικιστικό κύμα που είχε φουντώσει λόγω του «σκοπιανού» και του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου (όπου συμμετείχαν μέλη της στο πλευρό των Σέρβων της Βοσνίας και εισέπραξαν τα εύσημα πολλών ΜΜΕ) την ευνοούσε. Τη δεκαετία αυτή, η Χ.Α. δείχνει για πρώτη φορά ότι μπορεί να αλλάζει «προσωπείο» ώστε να διευρύνει την εκλογική της απήχηση· έκτοτε ο κ. Μιχαλολιάκος και η ομάδα του αυτοπροσδιορίζονται ως «Εθνικιστές». Τα αποτελέσματα ήταν πάντως απογοητευτικά, η Χ.Α. συγκέντρωσε μόλις το 0,11% έναντι 0,78% του ανταγωνισμού της ΕΠΕΝ. Το ίδιο άσχημα πήγε και στις εκλογές του 1996. Ηδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Χ.Α. άρχισε να διεκδικεί την κυριαρχία στο πεζοδρόμιο. Είναι το διάστημα που πυκνώνουν οι καταγγελίες για επιθέσεις κατά αριστερών και αλλοδαπών από μέλη της Χ.Α., όπως δείχνει η λίστα που παρέδωσε ο κ. Μ. Γλέζος στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Ν. Δένδια. Τα «αποκαλυπτήρια» για την κοινή γνώμη, ωστόσο, έγιναν τον Ιούνιο του 1998, με τη δολοφονική επίθεση ομάδας χρυσαυγιτών κατά του φοιτητή Δ. Κουσουρή στα δικαστήρια της Ευελπίδων. Για την επίθεση αυτή παραπέμφθηκε σε δίκη ο επικεφαλής της «Φάλαγγας» και θεωρούμενος ως υπαρχηγός του Μιχαλολιάκου, Αντ. Ανδρουτσόπουλος, επονομαζόμενος και «Περίανδρος». Η υπόθεση φανέρωσε και τις διασυνδέσεις της Χ.Α. στην αστυνομία: ο «Περίανδρος» όχι μόνον δεν συνελήφθη, αλλά παρέμεινε φυγόδικος ώς το 2005, που παραδόθηκε και καταδικάστηκε. Στην υπόθεση αυτή, πάντως, αναδύθηκε και ένα μοτίβο, χαρακτηριστικό για τον προσωποπαγή χαρακτήρα του κόμματος. Οσο ο «Περίανδρος» κρυβόταν, η Χ.Α. τον υπερασπιζόταν και μιλούσε για σκευωρία «κατά των Εθνικιστών». Οταν παραδόθηκε, έκανε ότι δεν τον ξέρει, χάριν της προστασίας της και της προστασίας του αρχηγού, όπως λένε στελέχη της. Η Χ.Α. συμμετείχε σε ένα ευρύτερο συμμαχικό σχήμα, την Πρώτη Γραμμή υπό τον Κ. Πλεύρη στις ευρωεκλογές του 1999. Αν και η επίδοση των περίπου 50.000 (0,75%) κρίθηκε ως επιτυχία, το σχήμα διαλύθηκε άμεσα, δείχνοντας την αδυναμία του κ. Μιχαλολιάκου να συνυπάρξει με «συνεταίρους». Ο κ. Πλεύρης, που δηλώνει ότι συμφωνεί με τον εθνικισμό, αλλά διαφωνεί με τη χρήση βίας της Χ.Α., αντιπαρέρχεται ειρωνικά το ερώτημα, γιατί δεν «ταίριαξε» με τον Μιχαλολιάκο: «Δεν έχω τον κατάλληλο σωματότυπο». Αυτός που τάραξε τα λιμνάζοντα ύδατα της ελληνικής Ακροδεξιάς ήταν ο κ. Γ. Καρατζαφέρης με την ίδρυση του ΛΑΟΣ, το 2000. Αναγνωρίζοντας ότι υπήρχε δυναμική, η Χ.Α. συμμετείχε στις δημοτικές του 2002 στον συνδυασμό για την υπερνομαρχία με 4 στελέχη της (ανάμεσά τους ο Ηλ. Παναγιώταρος). Οταν αυτό αποκαλύφθηκε, ο κ. Μιχαλολιάκος επιχείρησε να πάρει αποστάσεις από τον ναζισμό, στέλνοντας εξώδικα σε τρεις εφημερίδες για να μη χρησιμοποιούν τον όρο «νεοναζιστικό» για να χαρακτηρίσουν το κόμμα του. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, η δραστηριότητα της Χ.Α. φαίνεται να σημειώνει κάμψη. Υπό την πίεση της υπόθεσης Κουσουρή, επιχείρησε να διαμορφώσει ένα «εθνικό μέτωπο» υπό τον έλεγχό της, την Πατριωτική Συμμαχία, που καταφέρνει να συγκεντρώσει 1,37% στις δημοτικές εκλογές στην Αθήνα. Και αυτό το εγχείρημα, ωστόσο, διαλύεται από τον Μιχαλολιάκο το 2007. Χωρίς να το ξέρει, πάντως, η Χ.Α., η συγκυρία δουλεύει υπέρ της. Η εξωτερική πολιτική του Νταβούτογλου καθιστά την Τουρκία προσβάσιμη σε ένα μεταναστευτικό ρεύμα που κατευθύνεται στην Ε.Ε., το οποίο πενταπλασιάζει από το 2006 τη μεταναστευτική πίεση στις υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας. Η εκλογική επιτυχία του ΛΑΟΣ (2007) απενοχοποιεί τη συζήτηση για το μεταναστευτικό και η Χ.Α. σπεύδει να υιοθετήσει αυτήν την ατζέντα. Το κόμμα συμμετέχει και στις δύο εκλογές του 2009 (κάτι που σημαίνει ότι εισέρρευσαν χρήματα) και επιβραβεύεται στις δημοτικές του 2010 με το 5,29% στην Αθήνα, όπου ο Ν. Μιχαλολιάκος εκλέγεται δημοτικός σύμβουλος. Είναι η τελευταία εκλογική αναμέτρηση όπου το μεταναστευτικό κυριαρχεί στον προεκλογικό της αγώνα, το 2012 η Χ.Α.«καβαλάει» το επόμενο ρεύμα και εμφανίζεται σφόδρα αντιμνημονιακή, ενώ για να συμπλεύσει με τις διαθέσεις της κοινής γνώμης στο θέμα της συμμαχίας με το Ισραήλ, από το 2011 περιορίζει και την αντισημιτική ρητορική της. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Από τα πεπραγμένα του κόμματος μετά τις εκλογές του 2012 δεν είναι, πάντως, όλοι ευχαριστημένοι. Ειδικότερα τα παλιά μέλη της Χ.Α., που είδαν να δημιουργούνται σε όλη την Ελλάδα τοπικές από αγνώστους και «αλεξιπτωτιστές» να καταλαμβάνουν αξιώματα γκρινιάζουν, όπως γκρινιάζουν και για την επιλογή του κ. Μιχαλολιάκου να χρίσει βουλευτή και τη σύζυγό του. Ο κ. Μιχαλολιάκος ματαίωσε το προγραμματισμένο για τον Οκτώβριο του 2012 συνέδριο του κόμματος και σύμφωνα με στελέχη του χώρου, υπήρξαν δύο συνάξεις Χρυσαυγιτών, όπου εκδηλώθηκε γκρίνια, η μία εξ αυτών στον Αμπελώνα της Λάρισας τον Απρίλιο και η άλλη στην Αθήνα. Πρώην στελέχη της Χ.Α., πάντως, που καταλογίζουν στον κ. Μιχαλολιάκο ευθύνη για τις τελευταίες εξελίξεις επειδή συνέχισε και εντός Βουλής να επενδύει στον πολιτικό τσαμπουκά, όταν θα μπορούσε να μαζέψει την επιθετική ρητορική και είχε τα μέσα να δημιουργήσει έναν πυρήνα να στελεχών ώστε να ελέγξει το απρόσμενα διογκωμένο κόμμα, θεωρούν ότι δεν υπάρχει θέμα να χάσει τον έλεγχο, ακόμα και αν κάποιοι βουλευτές της Χ.Α. συλληφθούν. Θα συμβεί ό,τι και με τον «Περίανδρο», λένε χαρακτηριστικά... http://www.kathimerini.gr